Testen en
Testen is Twee
Voor u als patiënt is het
belangrijk het onderscheid te maken tussen 2 medische Covid-19 Labo testen.
Covid-19 PcR Test met
wattestaafje in de neus
Bij WIE ? patiënten
die tekenen ontwikkelen van griep of verkoudheid. Enkel in de eerste (virale) fase van de ziekte is er veel virus aanwezig in de luchtwegen. Na een 8 tal dagen is dit meestal niet meer het geval en test de patiënt vaak negatief. De patiënt kan wel nog zwaar ziek worden in deze fase (de inflammatoire fase). Wil u weten hoe dit komt bekijk dan deze korte verklarende film : https://www.youtube.com/watch?v=z_pENe4u7VE
Doel van de test : duidelijk maken wie er momenteel besmet is met
Covid-19 virus en aldus een mogelijke verspreider van de ziekte identificeren.
Betekenis van een positieve
test : U bent met zo goed als
100 % zekerheid geïdentificeerd als “Nieuwe Covid-19 besmetting”, u bent drager
van het virus in de bovenste luchtwegen en u kan het gemakkelijk verspreiden
bij hoesten, niezen, praten, slecht handhygiëne… De epidemie wordt tegengehouden door diegenen
met wie u in contact kwam te verwittigen. Dit heet “contact-tracing” en zal van
overheidswege gebeuren door gespecialiseerde call-centers.
Betekenis van een negatieve
test : Uit de meeste rapporten
blijkt dat deze test een gevoeligheid heeft van tussen de 60 en de 80 % d.w.z.
dat we met deze test rond de 70% van de mensen die Covid-19 hebben kunnen
opsporen. (Soms zit het virus niet op de plaats in de keel waar we testen en
ook de afnametechniek is moeilijk en wordt niet steeds optimaal uitgevoerd.)
Aldus wil een negatieve test niet automatisch zeggen dat u het virus niet
heeft… U heeft rond de 30 % kans dat u toch het virus heeft maar dat deze test
dit niet heeft kunnen aantonen.
Wie kan getest worden ?
Vanaf 4 mei mag in theorie
iedereen getest worden die zich ziek begint te voelen en vreest voor corona. Om te kunnen testen dienen voldoende wissers en beschermingsmateriaal voor handen te zijn wat niet steeds evident is. Wegens materiaalgebrek kan het zijn dat initieel enkel de mensen die zwaarder ziek zijn getest worden.
Covid-19 Antistof bepaling
in bloed (afname van een buisje bloed)
Bij WIE ? patiënt
bij wie we dienen te weten als ze het virus doorgemaakt hebben of niet, bij wie
we willen weten als ze antistoffen hebben tegen het virus.
Doel van de test : nagaan als u nu of in het nabije verleden besmet
bent geweest met Covid-19 door te kijken als uw immuunsysteem antistoffen
aangemaakt heeft tegen het virus. Na 1 week infectie met Covid-19 test ongeveer
50 % positief, na 2 weken 100 %. Meestal wordt aangeraden om ten vroegste vanaf 10 dagen
ziektesymptomen te testen. Officieel zegt men nu vanaf 14 dagen ziektesymptomen.
Betekenis van een positieve
test : U bent met een vrij
grote mate van waarschijnlijkheid in contact gekomen met het Covid-19 virus en
uw lichaam heeft de ziekte doorgemaakt of u bent deze nu aan het doormaken (met of zonder veel symptomen). U heeft
antistoffen in uw bloed. Er kan weinig gezegd worden over het feit als deze antistoffen u beschermen tegen het virus, tegen een nieuwe infectie met hetzelfde
virus. Hoelang een mogelijke bescherming aanhoudt en als deze effectief is tegen alle mogelijke
varianten van het Covid-19 virus is eveneens nog een grote onbekende !
Betekenis van een negatieve
test : Voorlopig kan niet
aangetoond worden dat u in contact gekomen bent met het coronavirus, u heeft
wellicht de ziekte nog niet doorgemaakt of de ziekte is nog niet aantoonbaar. U heeft geen aantoonbare (mogelijke) specifieke
immunologische weerstand tegen dit virus.
Wie kan getest worden ?
Deze testen zijn gepland om in de
eerstkomende week uitgerold te worden. De informatie hieromtrent verandert elke dag. Gezien de relatieve schaarste in
middelen zullen deze testen eerst gereserveerd zijn voor specifieke groepen
(gehospitaliseerde patiënten, medische personeel, medewerkers van de woon-en
zorgcentra). Mogelijks zullen sommige privé labo’s reeds een test aanbieden.
Moeilijkheid van deze test :
Om een goede voorspellende waarde
te hebben dient deze test zeer gevoelig en specifiek te zijn. De test dient een goede predictieve waarde te
hebben. De testen moeten gevalideerd worden. Vaak worden ook verschillende testen gecombineerd voor meer zekerheid.
Voor de wetenschap en wiskunde hier
achter lees de vrij eenvoudig gehouden uitleg hier onderaan.
Een (labo-)Test heeft 2 vaste
karakteristieken:
Sensitiviteit(= de gevoeligheid)
: Bij alle mensen in een groep die de ziekte WEL hebben hoeveel % zal de test
als positief aantonen.
Specificiteit (=hoe specifiek is
de test) : Bij alle mensen die de ziekte NIET hebben hoeveel % zal de test als
negatief aantonen.
Je kan dit best illustreren in
een 4 x 4 tabel
Stel dat je test behoorlijk goed
is en de Sensitiviteit 95 % is en de Specificiteit 97% is dan verdeel je de percentages verticaal :
ZIEKTE
AANWEZIG ZIEKTE
AFWEZIG
100 % 100 %
TEST POSITIEF ECHT
POSITIEVEN (EP) VALS POSITIEVEN (VP)
95% 3%
TEST NEGATIEF VALS
NEGATIEVEN (VN) ECHT NEGATIEVEN
(EN)
5
% 97 %
Je leest aldus verticaal in deze
tabel :
Sensitiviteit =EP/ (EP+VN) = percentage patiënten met de ziekte die een
positief resultaat hebben
Specificiteit =EN/ (EN+VP) = percentage
patiënten zonder de ziekte die een negatief resultaat hebben
Sensitiviteit en specificiteit
zijn onafhankelijk van de prevalentie van de ziekte (=hoeveel de ziekte
voorkomt in een bevolking) aangezien ze worden berekend binnen de groep van
zieken en niet zieken
Een behandelende arts wil echter
niet weten wat de kans is dat een patiënt met de ziekte positief test. Hij wil
weten wat de kans is dat een patiënt die positief test de ziekte heeft.
Daarvoor heb je de positief
voorspellende waarde (PPV) en de negatief voorspellende waarde nodig (NPV)
De positief predictieve waarde
(PPV) is de kans dat een patiënt de ziekte heeft als hij positief test. Die
bereken je door de verhouding te nemen : EP / (EP + VP) .
De negatief predictieve waarde
(NPV) is de kans dat een patiënt de ziekte niet heeft als hij negatief test. Die
bereken je door de verhouding te nemen : EN / (EN + VN) .
Aangezien de PPV / NPV berekend
wordt in een specifieke groep mensen is deze afhankelijk van hoe vaak een
ziekte voorkomt in deze groep mensen. En hier net zit de grote adder
onder het gras bij het testen.
Covid-19 heeft momenteel een
verspreiding van (vermoed men) tussen de 3 en de 5 %. Laat ons zeggen dat 5 % van de mensen
het virus heeft en dus positief zou moeten testen. Stel : we testen 10 %
van de Belgische bevolking… ruwweg 1
miljoen mensen. 5% (50.000 personen hebben Covid-19). De cijfers in onze tabel
zijn er aldus zo uit :
ZIEKTE
AANWEZIG ZIEKTE
AFWEZIG
50.000 ps 950.000 ps
TEST POSITIEF ECHT
POSITIEVEN (EP) VALS POSITIEVEN (VP)
95%= 47.500 ps 3%= 28.500 ps
TEST NEGATIEF VALS
NEGATIEVEN (VN) ECHT NEGATIEVEN
(EN)
5%= 2.500 ps 97%= 921.500 ps
Nu moet je horizontaal de cijfers
gaan bekijken. Aldus heb je bij de personen bij wie de test positief is 47.500 echt
positieven en 28.500 vals positieven.
Aldus is je positief
voorspellende waarde (PPV) : 47.500 / (47.500 + 28.500 ) = 62,5 %
Dit wil zeggen dat je - zelfs met
een goede test - een kans van ongeveer 6 op 10 hebt dat je bij een positief
testresultaat daadwerkelijk de ziekte hebt.
Als de ziekte slechts bij 3 % van
de bevolking zou aanwezig zijn dan is je PPV 49,4 % d.w.z. je hebt 1 op 2 kans
als de test positief is dat je de ziekte hebt. Je kan evengoed een muntje
opgooien. Het groot probleem is aldus het aantal vals positieven dat sterk oploopt als je grote hoeveelheden mensen test.
Dit legt meteen de pijnpunten bloot
bij een algemene testing. Testing doe je aldus best met een zeer goede specifieke
test en je test best in een voorgeselecteerde bevolkingsgroep die een veel
hogere voorkans heeft op die ziekte. Dan pas stijgt je PPV sterk.
Als laatste 'spielerei' :
De negatief predictieve waarde
(NPV) is hier 99,7 % dus bij een negatieve test heb je weinig kans dat je toch
de ziekte hebt.